Er zijn verschillende sondes verkrijgbaar namelijk de neussondes en de gastrostomiesondes.
De neussonde:
De neussonde is een dun, flexibel slangetje dat door de neus, via de keel en de slokdarm, naar de maag of het begin van de dunne darm wordt geschoven. Wanneer u niet via de orale weg kunt eten en/of drinken maar uw maag wel het voedsel kan verwerken, wordt de sonde in de maag gelegd. Dit noemen we een neus-maagsonde. Indien uw maag niet voldoende functioneert, wordt de sonde geplaatst in de dunne darm.
De dunne darm is in drie delen opgedeeld, ieder met zijn eigen functies. Het begint met het duodenum, dan het jejunum en als laatste het ileum. Het duodenum start de vertering door de voedingsstoffen “in stukjes te knippen” zodat ze opgenomen kunnen worden. Het opnemen van de voedingsstoffen gebeurt in het jejunum. In het ileum wordt alleen nog vitamine B12 opgenomen.
Een neussonde die in het duodenum uitkomt noemen we een neus-duodenumsonde. Indien het duodenum niet goed functioneert wordt de sonde doorgeschoven naar het jejunum. Dit noemen we een neus-jejunumsonde.
Indien u voor een korte duur sondevoeding gaat gebruiken wordt er een neussonde geadviseerd. Als u voor een langere periode sondevoeding nodig heeft, kunt u overleggen met uw arts of diëtist of een andere sonde dan een neussonde geschikt voor u is.
Neussonde
Gastrostomiesonde
De gastrostomiesondes:
Een gastrostomiesonde loopt, anders dan de neussonde, direct door de buikwand naar de maag. Er zijn diverse soorten gastrostomiesondes namelijk een PEG, G-tube en de Button. Een gastrostomiesonde wordt geadviseerd bij een langer gebruik van sondevoeding. Indien uw maag niet voldoende functioneert, maar het duodenum of het jejunum wel, kan een verlenging door de PEG geschoven worden (PEG-J) of er kan een stomie rechtstreeks in de darm geplaatst worden (PEJ).
PEG-sonde
PEG staat voor Percutane Endoscopische Gastrostomie. Dit is een sonde die endoscopisch via de buikwand direct in de maag wordt geplaatst. Hierdoor kan de sondevoeding direct in de maag komen indien u niet meer in staat bent via de orale weg te eten en/of te drinken. Het plaatsen van een PEG gebeurt met behulp van een endoscoop. Dit is een instrument waarmee een arts via een flexibele buis in het lichaam kan kijken. Het gaatje in de buikwand noemen we een fistel, en heeft de grootte van de sonde die geplaatst wordt. Doordat de PEG onder uw kleding zit, ziet niemand dat u een sonde draagt.
PEG-J sonde
PEG-J staat voor Percutane Endoscopische Gastrostomie Jejunumsonde. Dit is een sonde die endoscopisch door de buikwand, via de maag, direct in het jejunum wordt gelegd. Hierdoor kan de sondevoeding direct in het jejunum komen indien uw maag niet meer goed functioneert. Het plaatsen van een PEG-J gebeurt met behulp van een endoscoop. Dit is een instrument waarmee een arts via een flexibele buis in het lichaam kan kijken. Het gaatje in de buikwand noemen we een fistel, en heeft de grootte van de PEG sonde die geplaatst wordt. Door de PEG wordt een dunne sonde (de PEG-J) geplaatst. Doordat de PEG-J onder uw kleding zit, ziet niemand dat u een sonde draagt.
PEJ-sonde
PEJ staat voor Percutane Endoscopische Jejunostomie. Dit is een sonde die endoscopisch via de buikwand direct in het jejunum wordt gelegd. Hierdoor kan de sondevoeding direct in het jejunum komen indien uw maag niet meer goed functioneert. Het plaatsen van een PEJ gebeurt met behulp van een endoscoop. Dit is een instrument waarmee een arts via een flexibele buis in het lichaam kan kijken. Het gaatje in de buikwand noemen we een fistel, en heeft de grootte van de geplaatste sonde. Doordat de PEJ onder uw kleding zit, ziet niemand dat u een sonde draagt.
G-tube
Wanneer uw PEG-sonde aan vervanging toe is of wanneer u dit zelf wilt (nadat uw fistel geheeld is), kan er een G-tube geplaatst worden. Deze wordt via het bestaande fistel, zonder endoscoop geplaatst. Aan het uiteinde van de G-tube zit een ballonnetje die na plaatsen gevuld wordt met water. Door het gevulde ballonnetje blijft de sonde op zijn plaats.
De Button
In plaats van een G-tube kunt u ook een button krijgen. Deze sonde heeft de voorkeur voor mobiele gebruikers en/of wanneer u bolusvoeding / in porties nodig heeft. De Button wordt via het fistel, waar eerder een PEG of G-tube zat, geplaatst. Deze Button ziet eruit als een knop op de huid. Om sondevoeding of medicatie toe te dienen wordt een extensieset gebruikt; hierop kan een spuit geplaatst worden om een portie of bolus toe te dienen. Indien sondevoeding met een pomp of via zwaartekracht toegediend wordt, wordt de pompset of het toedieningssysteem op de extensieset aangesloten. De Button wordt, net als de G-tube, door een ballonnetje op zijn plaats gehouden.
Het overzicht:
Veelgestelde vragen
Sondevoeding kan als volledige voeding gegeven worden en zolang als nodig gebruikt worden. Het levert een gebalanceerd, gezond dieet, dat alle voedingsstoffen bevat dat uw lichaam nodig heeft.
Sommige mensen hebben voor een korte periode sondevoeding nodig, terwijl andere juist voor een langere periode sondevoeding nodig hebben. Dit hangt af van wanneer u weer (voldoende) normaal kunt eten. Uw zorgverlener kan die vraag het beste beantwoorden.
Voordat u met sondevoeding kunt beginnen moet de sonde geplaatst worden. Het plaatsen van de sonde vindt meestal plaats in het ziekenhuis. Bij sommige sondes is het noodzakelijk dat u een tijdje na het plaatsen in het ziekenhuis blijft. Indien uw zorgverlener het vertrouwen heeft in een goed verloop, mag u naar huis. Het is belangrijk om de adviezen van uw zorgverlener op te volgen.
Uw zorgverlener zal aangeven wanneer het mogelijk is te eten naast sondevoeding. Wanneer dit het geval is, zal uw zorgverlener met u afstemmen welke voeding het meest geschikt is.
Sondevoeding kan, net als normale voeding, een vol gevoel geven. Dit hangt ook af van de manier waarop de voeding wordt toegediend. Wanneer u voeding per portie toegediend krijgt, zult u mogelijk eerder honger krijgen dan wanneer u druppelsgewijs gevoed wordt.
Wanneer u minder sondevoeding gebruikt dan dat uw lichaam nodig heeft, kunt u honger krijgen. Wanneer u dit over een langere periode heeft is het raadzaam contact op te nemen met uw diëtist die mogelijk uw voeding zal aanpassen.
Uw diëtist zal de juiste vloeistof aanraden en zal u adviseren wat te doen tijdens warm weer, ziekte of sporten. Of u mag drinken of niet, en welke vloeistof u dan mag drinken, is persoonlijk. Raadpleeg hierover uw diëtist.
Voor de meeste sondevoedingen geldt dat vanaf 1500 ml de voeding voorziet in de dagelijks aanbevolen hoeveelheid aan vitaminen en mineralen. Aanvulling is dan niet nodig. Overleg met uw zorgverlener indien u toch extra vitaminen en mineralen wenst.